Savaşın Yıkıp Geçtiği Ağlardan Bağlı Bir Ulusa. Dijital Yollarla Umut Yeniden İnşa Ediliyor.

Giriş

Irak’ın internet altyapısı, on yıllarca süren çatışma, siyasi değişim ve hızlı teknolojik gelişmelerle şekillenen karmaşık bir yolculuk geçirmiştir. Bu zorluklara rağmen, ülke güvenilir ve erişilebilir internet bağlantısı arayışında yavaş yavaş ilerlemektedir. Bu makale, Irak’ta internet erişiminin tarihi gelişimini keşfetmekte, mevcut durumu incelemekte ve dijital uçurumu kapatmak için olası gelecekteki yolları vurgulamaktadır.

1. Tarihsel Genel Bakış

a. Kısıtlayıcı Rejimler Altındaki İlk Başlangıçlar

• 2003 Öncesi Durum: Saddam Hüseyin rejiminin çöküşünden önce, Irak’ta internet erişimi sıkı bir şekilde kontrol ediliyordu. Ekonomik yaptırımlar ve sıkı devlet denetimi, bağlantı kalitesini ve kapsamını kısıtlayarak, yalnızca küçük bir nüfus grubunun -temelde devlet büroları ve bazı seçkin kurumların- internete erişim sağlamasına izin veriyordu.
• Yaptırımlar ve Yavaş Büyüme: Uluslararası yaptırımlar ve zor durumda olan ekonomi, modern telekomünikasyon ekipmanlarının ithalatını engelledi. İnternet altyapısında herhangi bir ilerleme, hükümet düzenlemeleri ve sansürler tarafından büyük ölçüde kısıtlandı ve yavaş ilerledi.

b. 2003 Sonrası Yeniden Yapılanma Çabaları

• Pazarın Açılması: 2003’ten sonra telekomünikasyon sektörü uluslararası yatırımlarda bir dalga yaşadı. Küresel şirketler ve bölgesel telekom sağlayıcıları, ülkenin ağlarını yeniden inşa etmeye ve genişletmeye başladı, ancak güvenlik sorunları ve devam eden isyanlar önemli riskler ve maliyetler getirdi.
• Özel İSG’lerin Ortaya Çıkışı: Özel İnternet Servis Sağlayıcıları, özellikle Bağdat, Basra ve Erbil gibi kentsel merkezlerde yavaş yavaş ortaya çıktı ve temel geniş bant hizmetlerini sağladı. Ancak kalıcı istikrarsızlık, kritik altyapıların hasar görmesine veya imha edilmesine sıkça neden oluyordu.

2. Mevcut İnternet Erişim Durumu

a. Penetrasyon ve Kapsam

• Mobil Geniş Bant Genişlemesi: Bugün Zain Irak, Asiacell ve Korek Telekom gibi mobil operatörler, bağlantı alanına hakimdir. Nüfusun önemli bir kısmı 3G ve 4G hizmetlerine bağımlıdır; ancak uzak ve çatışma etkisi altındaki bölgelerde kapsama boşlukları devam etmektedir.
• Kent ile Kırsal Arası Uçurum: Bağdat, Erbil ve Basra gibi büyük şehirler nispeten daha iyi hız ve hizmet güvenilirliğinden yararlanıyor. Aksine, kırsal topluluklar hala zayıf sinyaller, eski ekipman ve sınırlı sağlayıcı seçenekleri ile mücadele etmektedir.

b. Altyapı

• Fiber-Optik İskelet: Irak’ın fiber optik ağı bölümler halinde genişlemiştir, ancak devam eden güvenlik sorunları nedeniyle parçalı kalmıştır. Fiber kesintileri ve sabotajlar maalesef yaygındır ve belirli bölgelerde bağlantıyı kesmektedir.
• Uydu Bağlantısı: Karasal altyapının zarar gördüğü veya mevcut olmadığı bölgelerde, uydu bağlantıları önemli bir erişim sağlamakta, ancak genellikle daha pahalı olmaktadır. İnsani kuruluşlar ve uzak petrol ve gaz tesisleri sıkça bu bağlantı modunu kullanmaktadır.

c. Düzenleyici ve Politika Ortamı

• İletişim Bakanlığı: Irak’ın İletişim Bakanlığı (MoC), İSG’leri lisanslama, bant genişliği ayırma ve internet tarifelerini belirleme dahil olmak üzere sektörü denetlemektedir. Ancak, düzenleyici ortam karmaşık olabilir; sık sık politika değişiklikleri ve Kürdistan Bölgesi’nde bölgesel farklılıklar mevcuttur.
• Denetimle İlgili Zorluklar: Sivil huzursuzluk veya protesto dönemlerinde, hükümet tarafından uygulanan aralıklı internet kesintileri gerçekleşmektedir ve bu da sansür ve ifade özgürlüğü konusundaki endişeleri artırmaktadır. Düzenleyici şeffaflık ve kuralların tutarlı bir şekilde uygulanması, geliştirilmesi gereken alanlardır.

d. Temel Zorluklar

1. Güvenlik Endişeleri: Altyapı, sabotaj ve silahlı çatışmalara karşı savunmasızdır ve bu da sık sık hizmet kesintilerine neden olmaktadır.
2. Yüksek Maliyetler: Fiyatlar zamanla azalmış olsa da, internet hizmetleri birçok vatandaş için hala nispeten pahalıdır, özellikle de kırsal ve düşük gelirli bölgelerde.
3. Sınırlı Altyapı: Yolların, enerji şebekelerinin ve telekomünikasyon hatlarının yeniden inşası yavaş ilerlemektedir. Bütünleşik bir ulusal strateji olmadan, yamanmış çözümler hakimdir.
4. Dijital Okuryazarlık: birçok Iraklı hala temel dijital becerilerden yoksundur ve bu da iyileşen bağlantının daha geniş toplumsal ve ekonomik etkisini sınırlamaktadır.

3. Gelecek Beklentileri

a. Teknolojik Yenilikler

• 5G’nin Ufukta Görünmesi: 5G ile ilgili tartışmalar başlamış olup, kapsamlı bir dağıtım zaman alması muhtemeldir. Ekonomik ve güvenlik sorunları, teknolojinin ülke çapında hayata geçirilmeden önce ele alınmalıdır.
• Geliştirilmiş Fiber Ağları: Devam eden projeler, ilçe kasabalarını ana fiber iskelete bağlayarak, savunmasız bakır hatlara bağımlılığı azaltmayı ve daha istikrarlı bağlantılar için bir temel sağlamayı hedeflemektedir.

b. Kamu-Özel Ortaklıkları

• Altyapı Paylaşımı: Hükümet, yerel telekom sağlayıcıları ve uluslararası yatırımcılar arasındaki iş birlikleri maliyetleri azaltabilir ve ağ genişlemesini hızlandırabilir. Kule, fiber ve uydu kaynaklarının paylaşımı için ortak çabalar, kentsel-kırsal uçurumu kapatmak için kritik öneme sahiptir.
• Hükümet İnisiyatifleri: MoC ve diğer ajanslar altındaki programlar, yetersiz hizmet alanlarına internet altyapısı için fon artırmayı hedeflemektedir. Dayanıklı ağların kurulması, ayrıca afet müdahalesini ve uzak kamu hizmeti sunumunu destekleyebilir.

c. Sosyo-Ekonomik Etki

• E-Hükümet ve Eğitim: İnternet penetrasyonu arttıkça, dijital devlet hizmetleri (örneğin, çevrimiçi belge işleme, e-sağlık platformları) şeffaflık ve verimlilik sağlayabilir. E-öğrenme girişimleri, özellikle uzak ve çatışmanın etkilediği bölgelerde eğitim fırsatlarını genişletebilir.
• Ekonomik Çeşitlendirme: Daha geniş bağlantı, çevrimiçi girişimcilik, teknoloji girişimleri ve uluslararası e-ticareti mümkün kılmaktadır. Büyüyen bir dijital ekonomi, Irak’ın petrol bağımlılığını azaltmasına ve yeni istihdam olanakları yaratmasına yardımcı olabilir.

d. Politika ve İstikrar

• İstikrarlı Yönetim: Daha istikrarlı bir siyasi ortam, sürdürülebilir altyapı gelişimi için kritik bir ön koşuldur. Çatışmanın azalması, tutarlı politika uygulamasına olanak sağlayacak ve küresel teknoloji ortaklarını çekilecektir.
• Veri Koruma ve Siber Güvenlik: Daha yüksek bağlantı, kullanıcı verilerini koruyacak ve ağları güvence altına alacak sağlam yasal çerçeveler gerektirmekte. Siber güvenlik kurumlarının güçlendirilmesi, çevrimiçi hizmetlere güven aşılayabilir ve internetin benimsenmesini teşvik edebilir.

Sonuç

Irak’taki internet erişimi, 2003 sonrası yeniden yapılanma döneminden bu yana önemli ilerlemeler kaydetmiş ve az sayıda ve sıkı bir şekilde kontrol edilen bağlantılardan giderek daha açık ve rekabetçi bir pazara dönüştürülmüştür. Güvenlik, maliyet ve altyapıyla ilgili zorluklar devam etse de, ülkenin modern telekomünikasyona yaptığı devam eden yatırımlar, daha dijital olarak kapsayıcı bir geleceği işaret etmektedir. Kamu-özel ortaklıklarını benimseyerek, düzenleyici şeffaflığı artırarak ve dijital okuryazarlığı önceliklendirmek suretiyle, Irak savaş sonrası ağlarını dayanıklı, yüksek hızlı otoyollara dönüştürebilir ve ekonomik büyüme, sosyal güçlenme ve tüm vatandaşları için daha parlak bir geleceği mümkün kılabilir.